Droga ku akceptacji. „Zupełnie inny weekend” — recenzja

W swoim opowiadaniu Harukiego Murakamiego Kamień w kształcie nerki, który co dzień jest gdzie indziej (znajdziecie w zbiorze Ślepa wierzba i śpiąca kobieta), jeden z bohaterów przedstawia teorię, wedle której każdy mężczyzna spotyka w życiu tylko trzy naprawdę ważne kobiety, a takie spotkanie zawsze prowadzi do czegoś istotnego i odkrywczego w jego życiu, zaś te kobiety są jedynymi, z którymi może on zbudować związek. Zapewne gdyby przearanżować tę teorię, okazałoby się, że każdy mężczyzna spotka w swoim życiu takie trzy ważne osoby, zatem dla geja będzie to trójka mężczyzn, nie kobiet. Mężczyzn, z którymi spotkanie będzie miało diametralny wpływ na jego życie, a zatem także na życie tego drugiego. O jednym z takich właśnie spotkań opowiada brytyjski film Zupełnie inny film (ang. Weekend) z roku 2011, którego reżyserem i scenarzystą był Andrew Haigh.

Russell jest gejem, o którego orientacji wiedzą tylko najbliższe mu osoby. Nie jest w związku i w pewien piątkowy wieczór decyduje się odwiedzić klub gejowski, gdzie poznaje Glena, z którym postanawia spędzić noc. Jednak na tym się kończy, a jednonocna przygoda staje się początkiem długiego i pełnego wrażeń weekendu, w który mężczyźni będą się wielokrotnie spotykać, rozmawiać i uprawiać seks, czyli coraz lepiej się poznawać. Są oni zupełnie różni i różne są ich podejścia do związku — Russell pragnie miłości, a jednonocny seks i poznawanie mężczyzn w ten sposób są dla niego często próbą znalezienia kogoś bliższego, zaś Glen traktuje spotkania na jedną noc jako cel sam w sobie, jest artystą i nie brakuje mu odwagi w mówieniu o własnej orientacji seksualnej. Każdy z mężczyzn ma jakiś problem i dla każdego z nich spotkanie z tym drugim ma prowadzić do pewnego rozwoju osobistego.

Choć akcja Zupełnie innego weekendu trwa zaledwie dwie doby, w które mężczyźni podejmują dużo wspólnych aktywności oraz poznają się niesamowicie dobrze, nie ma się poczucia, że jest to nierealne — te dwie doby mają pokazać zachowania człowieka przy obcym, którego może już nie spotkać. Glen i Russell poznają się coraz lepiej, ale to zarazem ten rodzaj poznania, który dotyka tylko nieznajomych, mogących się więcej nie spotkać, a zatem mogących w niewiarygodnie dużym stopniu odsłonić się przed sobą. Zupełnie inny weekend pokazuje mechanizm takiego spotkania, przejście od jednonocnej przygody do bliskości, której widz kibicuje, licząc, że przerodzi się ona w coś więcej.

Glen prowadzi projekt artystyczny, polegający na tym, że najpierw uprawia seks ze świeżo poznanymi mężczyznami, a następnego dnia prosi ich, aby mu o tym opowiedzieli, zrelacjonowali jak wyglądała noc z ich perspektywy oraz powiedzieli, co czuli. Sensem tego jest nie tylko pokazanie homoseksualnych męskich uczuć, ale także zwrócenie uwagi na obraz drugiej osoby — Glen zauważa, że gdy człowiek może przedstawić siebie w nowym świetle zupełnie obcej osobie, zawsze coś  ubarwia, przedstawiając siebie takiego, jakim chce być, a nie takiego, jakim jest naprawdę. Jednak porównując ze sobą fałszywy oraz prawdziwy obraz danej osoby, można dostrzec, co nie pozwala jej być sobą.

Russell po lewej stronie obrazka, Glen po prawej.

Tym zajmuje się Glen, a także wciąga w ten eksperyment Russella, który nie zrobił do tej pory publicznego coming outu, nie widzi takiej potrzeby, a przy swoich heteroseksualnych przyjaciołach nie mówi o swoich miłościach, zawodach i seksie. Jest raczej typem wycofanej osoby chroniącej swoją prywatność, podbudowane jest to jednak nie pierwotną skrytością charakteru, lecz brakiem pełnej samoakceptacji, z której wynika strach przed publicznym i jawnym mówieniem o własnej orientacji, co widać zwłaszcza w scenie, w której kolega z pracy Russella opowiada o ostatniej nocy spędzonej z pewną kobietą, podając przy tym bardzo dosłowne szczegóły stosunku seksualnego, a gdy na widok głównego bohatera esemesującego z kimś pyta, z kim Russell pisze, ten wymiguje się od odpowiedzi, aby nie przyznać, że jest to nie kobieta, lecz mężczyzna. Bardzo rzuca się to w oczy, zwłaszcza że chwilę temu Russell prowadził rozmowę o seksie z Glenem, w której był wyraźnie skrępowany i nie wiedział, co powiedzieć.

Skrytość oraz brak samoakceptacji Russella oczywiście Glen zauważa i nie pozostawia jej bez komentarza, wpisuje się ona bowiem w ogólne spostrzeżenia Glena na temat środowiska gejów i ich braku akceptacji zarówno ze strony ich samych, jak i osób heteroseksualnych. Analizuje on, iż geje rzadko mówią o seksie, a osoby heteroseksualne nie chcą tego słuchać, a mówiąc o tym, że nie mają nic do tego, ale nie chcą na to patrzeć, wpływają na postawy osób homo- i biseksualnych (zwłaszcza mężczyzn); mówią o nieobnoszeniu się z seksualnością, sami ze swoją obnoszą się cały czas. Zupełnie inny weekend to film mówiący o publicznym prezentowaniu własnej orientacji, film z zacięciem lekko dydaktycznym, ponieważ mówienie o własnej seksualności idzie na ogół w parze z samoakceptacją, dlatego tak ważna jest możliwość ekspresji własnej orientacji, bowiem bez tej możliwości, w społeczeństwie nastawionym na heteroseksualność, człowiek homoseksualny, odczuwający niechęć wobec własnej seksualności, będzie się wycofywał i będzie mu o wiele trudniej w pełni siebie zaakceptować, co przecież jest konieczne dla życia w pełnym zdrowiu psychicznym.

Otwarcie Glena na swoją seksualność nie oznacza jednak, iż jest on osobą pozbawioną jakichkolwiek problemów. Jemu ością w gardle są inne społeczne aspekty, nie tyle problemy, co nieodłączne rzeczy związane z życiem pośród ludzi. W pewnym momencie podczas filmu mówi on Russellowi, że znajomi są jak pętla na szyi. Wcale nie uważa on swoich przyjaciół LGBTQIA+ za bliską mu grupę ludzi, są oni raczej tymi, z którymi trzyma się tylko z powodu bycia z tego samego środowiska, a nie z powodu wyjątkowego przywiązania. Dla niego długoletni znajomi tylko człowieka ograniczają, nie pozwalając, aby się zmieniał i rozwijał, a już na pewno nie kosztem ich samych. Twierdzi wręcz, że znajomi trzymają się w gównie i wciągają się tam z powrotem. On pragnie się rozwijać, dlatego chce opuścić miasto, w którym mieszka i wyjechać do Stanów Zjednoczonych na dwuletnie stypendium artystyczne. Wylot ma w niedzielę, dlatego mężczyźni czują pewną presję czasu, wiedząc, że mają dla siebie tylko dwie doby. Niestety temat psychiki Glena zostaje zaledwie muśnięty — nie widać przemiany tej postaci, pokazane są tylko jej problemy, bez ich rozwiązania, zaś całość skupiona jest bardziej na Russellu. Być może to on miał być od początku głównym bohaterem, a Glen był po prostu potrzebny do jego przemiany, jednak w takim razie nie było potrzeby pokazywać w filmie problemów tego drugiego; wprowadza to pewien chaos, który nie całkiem pozwala dostrzec, co miało być głównym tematem filmu.

Stąd wynikają wszystkie te wspólne wyjścia, seks i rozmowy, z których bezpośrednio wynika, że Glen nie chce się z nikim związać (I don't do boyfriends), zaś Russell wręcz przeciwnie, a mimo że mężczyźni są tak różni jest między nimi chemia, co tylko sprawia, że kibicujemy im i czekamy na to, jak w ostatnim momencie Glen nie wsiądzie do pociągu na lotnisko. Nie to jest jednak istotą filmu, nie jest to bowiem romantyczna historia miłosna, a analiza samoakceptacji gejów oraz ich sposobu życia w heteroseksualnym świecie, a także obraz zmieniających się postaw Russella. Dzięki obecności Glena i wszystkim rozmowom z nim, przechodzi on swoisty proces terapeutyczny i otwiera się na samego siebie i swoją seksualność, tak aby w jednej ze scen, gdy film zmierza już powoli do końca, pocałować Glena publicznie. To zwłaszcza jego przemiana i otwarcie się na siebie jest istotą filmu; to dlatego będzie to dla niego zupełnie inny weekend.

Film utrzymany jest w atmosferze kameralności i intymności — ogląda się bohaterów w przestrzeniach domowych bądź mało uczęszczanych miejscach publicznych, a dopiero jedna z ostatnich scena przynosi ze sobą większe interakcje z osobami trzecimi w przestrzeni pełnej ludzi, co jest jednym z elementów uwypuklających przemianę Russella i jego gotowość do zmierzenia się z otoczeniem. Natomiast kiedy bohaterowie są w domu, kadry również są pełne intymności — niejednokrotnie wręcz podgląda się bohaterów z drugiego pomieszczenia lub zza jakiegoś przedmiotu, aby nie wkroczyć za bardzo w ich osobistą przestrzeń. Tak samo sceny seksu skupiają się bardziej na mimice bohaterów i pokazaniu w ten sposób ich emocji niż na aspektach typowo fizycznych — teoretycznie sam stosunek jest analizowany przez nich dokładnie, ale ta analiza również w dużej mierze skupia się na ich odczuciach, a nie na dokładnym opisie wszystkich czynności.

Zupełnie inny weekend to bardzo kameralny obraz Andrew Haigha opowiadający o samoakceptacji osób homoseksualnych oraz o ich próbach odnalezienia się w heteroseksualnym społeczeństwie. Teoretycznie film skupia się na gejach, jednak oczywiście część mechanizmów psychologicznych równie dobrze może odnosić się do kobiet nieheteronormatywnych, mężczyzn biseksualnych lub nieheteronormatywnych osób jeszcze innej płci. Dzieło Haigha, niepozbawione niestety wad, prowadzi mimo wszystko do bardzo wielu przemyśleń na temat społecznego funkcjonowania mniejszości seksualnych, które nawet w społeczeństwie pozornie przyjaznym nie mogą się w pełni odnaleźć. Jednak pomijając pierwiastek refleksyjności, jest to po prostu film, z którym przyjemnie spędza się wieczór, co również stanowi o jego wartości.

Moja ocena: 6,5/10

Tytuł: Zupełnie inny weekend 
Tytuł oryginału: The Weekend
Reżyseria: Andrew Haigh
Scenariusz: Andrew Haigh
Obsada:
Russell: — Tom Cullen
Glen — Chris New
Premiera: 2011
Wszystkie zdjęcia pochodzą ze serwisu IMDb, za wyjątkiem plakatu, zaczerpniętego ze strony Tongariro Releasing.