Zaproszenie do domu śmierci albo „Slade House” Davida Mitchella

Wyobraź sobie, że odwiedzasz pewien dom, niejaki Slade House. Jesteś synem kobiety, która idzie na spotkanie, z którym wiąże Waszą przyszłość, policjantem przeprowadzającym rutynowe dochodzenie albo studentką, członkinią Towarzystwa Zjawisk Paranormalnych, szukającą wraz z innymi członkami czegoś nieprawdopodobnego i nadprzyrodzonego. Odwiedzasz dom, ale nie straszliwy dom o skrzypiących zawiasach tylko ładny, choć zniszczony budynek, a tam spoglądasz na rozbrzęczany ogród, w którym nadal panuje lato. Rosną tu róże, zębate słoneczniki, wyspy maków, kępy naparstnic i całe mnóstwo kwiatów (...). Widać też skalny ogródek, a wszędzie wokół na kwiatach przysiadają pszczoły i motyle. Jest nieziemsko. To jedno z tych magicznych miejsc, gdzie w jednej chwili siedzisz pod śliwą, a w następnej - nad stawem.

David Mitchell buduje niepokój związany z wydarzeniami nader umiejętnie. Nie dzieje się wiele rzeczy niespodziewanych, inne da się racjonalnie wytłumaczyć, a w umyśle znajdujesz wyjaśnienia z chwil, których jeszcze przed chwilą nie pamiętałeś/aś. Pozornie nie dzieje się nic specjalnego, zaczynasz jednak odczuwać niepokój, aż do chwili, w której naprawdę coś się wydarzy; zobacz, jakie oddające grozę chwili słowa umiejętnie wkłada Ci w usta Mitchell: biegnę w stronę schodów do Slade House stopy ślizgają się na żwirze jak we śnie ale jeśli się przewrócę dopadnie mnie zostało mi tylko kilka chwil a ja wbiegam niezdarnie na schody chwytam gałkę w drzwiach. Niestety jednak nie każda historia wzbudzi Twój niepokój - z czasem nastrój grozy będzie coraz mniej wyraźny.

A Mitchell stosuje naprawdę dobry język. Opisując Ci różne rzeczy, wkłada Ci do głowy sformułowania takie jak Nie umiałem zdecydować, jakiego koloru Chloe Chetwynd ma oczy. Niebieskiego. Szarego. Przeraźliwie samotnego. Ponadto, w zależności od tego, kim jesteś, możesz używać innego języka, słów takich jak niezła szprycha czy też myśleć bardzo dosłownie: muszę umieć bardziej "dopasowywać się do grupy", ale nie ma żadnych kursów Dopasowania, nawet na tablicy w miejskiej bibliotece nie ma takich ogłoszeń.

Każda historia, w której jesteś, jest w pewien sposób podobna, ale zarazem zupełnie inna i oryginalna, zaś największe wrażenie robi całość, którą przeżywasz. Mitchell nie poddaje się wewnętrznym schematom, zmienia historie, okoliczności, przypadki - gdy myślisz, że wiesz, co będzie w następnym rozdziale, to okazuje się, że ogromnie się myliłeś. Tak samo pomysł na ogół historii budzi aprobatę - to, co uknuli ci, którzy czyhają na Twoje życia, jest naprawdę nietuzinkowe, choć trochę skomplikowane - dlatego chce się wiedzieć więcej i czytać o tym więcej, niż Mitchell napisał (a fakt, że jest tego za mało, jest niestety pewną wadą). Musisz też zwracać uwagę na szczegóły otoczenia - to także one budują niepokój. Niestety Autorowi w niezbyt dobry sposób udaje się zapoznać Cię z historią oraz z motywacjami osób, którzy chcą skrzywdzić postacie, którymi wyobraziłaś/eś sobie, że jesteś - jak na zastosowany przez niego sposób, wychodzi to i tak całkiem nieźle, tyle tylko, że sposób sam w sobie (nie zdradzę jaki) jest dość nierealny, psychologicznie nieprawdopodobny i mało możliwy do wystąpienia w rzeczywistości.

Mitchell to jednak człowiek nie stroniący od podawania Ci różnych przemyśleń. I tak możesz się na przykład złapać na słowach, że ludzie to maski z maskami pod tymi maskami, a pod nimi noszą jeszcze następne. Ważniejsza jest jednak refleksja na temat walki dobra ze złem, próba zachowania świętości życia i potępienie tych, co próbują przetrwać cudzym kosztem. Ta ideowa walka nie jest jednak walką na słowa, tylko siłowym starciem, bowiem nie można dyskutować o etyce z ludźmi, którzy z własnej woli amputowali sobie sumienie. Motyw ten zasługiwałby jednak na więcej wyeksploatowania. Mitchell pokaże Ci również, jak bardzo w momencie, w którym nie możesz zrobić już nic dla siebie, zaczyna liczyć się to, co możesz zrobić dla innych.

David Mitchell zaprasza Cię do Slade House, do swojego świata, w którym obce Ci siły będą próbowały Cię skrzywdzić, kimkolwiek będziesz. Możesz próbować przetrwać i pomóc innym przetrwać, ale nie zdradzę, czy Ci się uda. Wizyta w domostwie spowoduje Twój niepokój (niestety tylko na początku), a potem wywoła pewne refleksje, jednak zawsze będzie zachwycał Cię świat zbudowany przez Mitchella i język, którym sprawia on, że się posługujesz. Wyobraź sobie, że jesteś tymi poszczególnymi bohaterami i naprawdę przeżywasz wszystkie te historie, a nie tylko o nich czytasz. David Mitchell zaprasza Cię do swojego nietypowego świata. A ja, mimo pewnych wad książki, wraz z nim.

6,5/10

David Mitchell, Slade House, Wydawnictwo MAG, Wydanie I, Warszawa 2017
Przekład: Justyna Gardzińska
Tytuł oryginału: Slade House

PS. Jeżeli czytałeś/aś uprzednio Czasomierze Autora, to według Marre możesz się wiele domyślić. Natomiast jeśli nie czytałaś/eś, to możliwe, że nie całkiem docenisz pewną kwestię. A jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat, to może po prostu przeczytaj jej recenzję, ponieważ czytała ona zarówno Czasomierze, jak i Slade House.