„Uprawa roślin południowych metodą Miczurina” Weroniki Murek — recenzja

Iwan Miczurin był rosyjskim, a później radzieckim hodowcą roślin, który twierdził, że człowiek ma zdolność niemal całkowitego przeobrażania przyrody. Uważał, że podczas tworzenia nowych odmian roślin przez połączenie ich części (w mieszańcu wegetatywnym), jedna z nich staje się dla drugiej "wychowawcą". Choć jego teorie są z punktu widzenia nauki błędne, udało mu się przystosować niektóre spośród rosyjskich roślin południowych do warunków panujących na północy kraju. Nie dziwi zatem tytuł Uprawa roślin południowych metodą Miczurina, bowiem proza Weroniki Murek w tym zbiorze jest właśnie naginająca zasady narracji, języka i świata, a także zmieniająca to, co znane, w niesamowite i niespotykane.

Siedem opowiadań. W nich śmierć, która zdarzyła się dziwnym trafem, wieczór w restauracji, przedsiębiorstwo na wsi zatrudniające pacjentów szpitala psychiatrycznego, powolne umieranie dziadka, trójkąt miłosny, czekanie na sygnał od kosmonauty oraz dzień pewnego pogrzebu. Różnorodność tematyczna, choć śmierć wysuwa się tu na pierwszy plan, jednak dużo będzie także krytyki władzy. Mimo tych trudnych z pozoru tematów, w opowiadaniach Murek nie jest jednak dramatycznie, drastycznie ani melancholijnie, a przede wszystkim absurdalnie. Pojawiają się tutaj dzieci wskrzeszające modlitwą zmarłe pieski, zmarli, którzy nagle dowiadują się, że umarli czy też Bożątko wskrzeszające kurę dziewczyny, do której ma słabość. Wszystkie niesamowite wydarzenia oraz tematyka śmierci są z jednej strony tylko pretekstem, aby wzbudzić refleksje o życiu ludzkim, pokazać jego niesamowitość, różnorodność i niejednoznaczność, a także to, że życie to chaos, którego nie można zgłębić, a z drugiej — by przedstawić ludzki strach przed śmiercią i poczucie naznaczenia nią, które nie opuszcza nas całe życie.

Oprócz tego każde z opowiadań przekazuje bądź też próbuje przekazać coś jeszcze. To w tej kwestii pojawia się też największy problem z prozą Murek — niektóre z jej opowiadań zawierają w sobie bardzo wiele różnych treści, które trzeba długo analizować, aby dotrzeć do ich ukrytych sensów, zaś inne zdumiewają sposobem, w jaki coś przekazują, część jednak poza zbiorem opowiadań zupełnie by się nie obroniła, bowiem — poza zachwycającą narracją i językiem — nie mają w sobie nic szczególnego, a są jedynie mało interesującymi historiami, choć prowadzonymi w bardzo ciekawy sposób. Autorka ma bowiem bardzo duży talent do snucia opowieści, ale nie zawsze potrafi go odpowiednio wykorzystać, nie zawsze też wie, co chce opowiedzieć; i choć jej pomysły są zachwycające, a wyobraźnia nieskrępowana, to nie zawsze Murek potrafi użyć ich w odpowiednim celu, toteż jej opowiadania są mocno nierówne, a potencjał części z nich — niewykorzystany.

Największą zaletą prozy Murek jest zdecydowanie narracja. Stoi ona na bardzo wysokim poziomie, a czytający zostają wrzuceni w sytuację, która wyjaśnia się dopiero później, bowiem dopiero w trakcie czytania dowiadujemy się, kto jest kim, jakie relacje łączą tych ludzi, jacy oni są, a także czy wcześniej nie zdarzyło się nic istotnego dla obecnej sytuacji; nie jest to jednak narracja wrzucająca czytających do środka opowieści, lecz dopiero po pewnym czasie tłumacząca, co się zdarzyło wcześniej. Weronika Murek ma niezaprzeczalnie ogromny talent, zarówno pod kątem prowadzenia opowieści, jak i języka, wyraźnie stylizowanego na język osób niewykształconych (Nu tak (...). Ale co poza tym, ja mam na myśli (s. 52)). Niesamowitość tego świata może być więc odbierana nie tylko jako niemożność jego pełnego poznania przez ludzi, ale i jako niezrozumienie go z uwagi na pewien brak wiedzy i odpowiednich zasobów intelektualnych przez bohaterów Murek.

Proza Weroniki Murek zachwyca narracją i warstwą językową oraz pokazuje, że dziwność oraz śmierć wpisane są w ludzkie życie. Niestety nie wszystkie opowiadania stoją na tym samym (wysokim) poziomie, jednak mimo wszystko warto je przeczytać, bowiem nawet jeśli dana historia ma niewykorzystany potencjał i nie przekazuje zbyt wiele treści (co nie znaczy, że nie przekazuje żadnych), to i tak warto je poznać dla samego warsztatu Murek.

Moja ocena: 7/10

Weronika Murek, Uprawa roślin południowych metodą Miczurina, Wydawnictwo Czarne, Wydanie I, Wołowiec 2015